DEMİR ÇELİK CURUFU

Demir Çelik Tesislerinden Kaynaklanan Cüruf Atıkları ve Alternatif Kullanım Alanları

Demir çelik üretiminde oluşan cüruflar üç ana grupta toplanır. Bunlar ;

1. Yüksek Fırın Cürufu
2. Çelikhane Cürufu
3. Pota Ocağı Cürufu

Demir çelik endüstrisinden kaynaklanan cüruflar, “Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik” ile tanımlanan; Ek IV’te 10 02 kodlu, Demir ve Çelik Endüstrisinden Kaynaklanan Atıkların alt başlığında yer alan, 10 02 01 Cüruf işleme atıkları ve 10 02 02 İşlenmemiş cüruf kodları ile tehlikesiz atık kategorisine girmektedir.

Yüksek fırında demir cevherinin indirgenerek sıvı ham demir elde edilmesi esnasında, cüruf yapıcı elementlerin oksitlenerek, sıcak maden üzerinde toplanmasıyla, “yüksek fırın cürufu” oluşur.

Su ile hızlı soğutulduğunda, granüle bir yapıya sahip olan yüksek fırın cürufları, bu özelliklerinden dolayı, çimento sektöründe, hammadde olarak kullanılmaya elverişlidir. Ülkemizde faaliyet gösteren 3 entegre tesisten çıkan yüksek fırın cürufunun tamamına yakın bir bölümü, çimento fabrikalarında değerlendirilmektedir. Yüksek fırın cüruflarının kimyasal özellikleri aşağıdaki gibidir.

%CaO          30-40

%SiO₂          35-45

%Al2O₃         10-20

%MgO                   2-10

Çelikhane cürufu tamamen saf olmayan metaller eritildiğinde, daha hafif metallerin oksitlenmesinin bir sonucu olarak, oksit ve silikatların oluşturduğu metalik olmayan bir yan üründür. Çelik üretiminde, Elektrik Ark Ocağı (EAO) veya konvertörde metal eriyiğinin rafinasyonu ve oksitlenmesi sırasında, yoğunluğunun çelikten daha az olması sebebiyle, çeliğin üst kısmında oluşan ve çelikten ayrı olarak toplanan cüruf, 1300ºC veya daha yüksek sıcaklıklarda ocaktan alınır. Elektrik ark ocağı cüruflarının kimyasal analizleri aşağıdaki gibidir.

%CaO          25-35

%SiO₂          13-20

%Al₂O₃+MnO 10-14

%MgO                   4-8

%FeO          25-35

Pota ocağında gerçekleşen ikincil metalurji işlemlerinde, alaşımlama, indirgeme, deoksidasyon, desülfürizasyon gibi prosesler sonucunda da, cüruf oluşur. Bu cürufların kimyasal özellikleri aşağıdaki gibidir.

%CaO          50-55

%SiO2          20-25

%Al₂O₃                   5-9

%MgO           5-10

% MnO          <1

%FeO            0,7-2

Çelikhane cürufları bütün dünyada değişik amaçlarla kullanılmaktadır. Bu cürufların kullanım alanları aşağıdaki gibidir

• Bitümlü agrega gibi karıştırılarak yüzey işlemlerinde kullanılır. (kaldırım yüzeyleri, yalıtım katı, çimento kat ve soğuk yama vb.)
• Beton agregası ve çimento yapımında kullanılır
• Araçlar için karda ve buzda kayma önleyici malzeme olarak kullanılır.
• Erozyon kontrol agregası, dolgu malzemesi olarak kullanılır.
• Temel saha ve alt taban dolgu agregası olarak kullanılabilir.
• Asfaltsız yollar, üst yollar, tren yolları ve geçitlerde kullanılır. 
• Maden drenajlarının nötralizasyonunda ve endüstriyel deşarjlarda kullanılır.
• Tarımda kullanılır.
• İnşaat alanlarında kullanılır.
• Düzenli depolama alanlarında günlük örtü malzemesi olarak kullanılır
• Bahçe düzenleme agregası olarak kullanılır
• Siper agregası ve drenaj alanlarında kullanılır.
• Çatı parçacıkları olarak kullanılır
• Dolgu olarak kullanılır (boyalarda, plastiklerde ve yapıştırıcılarda)
• Ev cihaz yalıtım  malzemesi olarak kullanılır.
• Deniz dolgusu ve rıhtım inşaatları ile kum kapama işlerinde kullanılır