OKSİTLER ve ÖZELLİKLERİ

Elementlerin oksijen ile oluşturdukları bileşiklere oksit denir.

Oksitleri metal ve ametal elementleri oluştururlar. Fakat soy gazlar (He–Ne–Ar–Kr–Xe–Rn) ve halojenler (F–Cl–Br–I) oksitleri oluşturmazlar.

a) Metal Oksitler:

Metallerin oksijen ile oluşturdukları bileşiklere metal oksitler denir. Metal oksitlerin sulu çözeltileri baz özelliği gösterir.

b) Ametal Oksitler:

Ametallerin oksijen ile oluşturdukları bileşiklere ametal oksitler denir. Ametal oksitlerin sulu çözeltileri asit özelliği gösterir.

NOT :            

1-    Asit ve bazları birbirinden ayırmak için kullanılan maddelere ayıraç veya indikatör veya belirteç denir.

2-    Asitler ve bazlar saf haldeyken, tuzlar da katı haldeyken elektrik akımını iletmezler.

3-    Asit, baz ve tuzların sulu çözeltilerinde (+) ve (­–) yüklü iyonlar birbirinden ayrıldığı için bu bileşiklerin sulu çözeltileri elektrik akımını iletirler.

4-    Katı iletkenlerde elektrik akımı (–) yüklerin yani elektronların hareketi ile iletilir. Sıvı çözeltilerde ise elektrik akımı sadece (­­­–­) yüklerin değil hem (+) hem de (­–) yüklerin yani iyonların hareketi sayesinde iletilir.

5-    Yapısında H bulundurmasına rağmen her bileşik asit değildir.

C₆H₁₂O₆         → Glikoz               → Asit Değil

NH₃                                → Amonyak          → Asit Değil

6-    Yapısında OH bulundurmasına rağmen her bileşik baz değildir.

C₂H₅OH         → Etil Alkol           → Baz Değil

7-    Yapısında OH bulundurmamasına rağmen sadece amonyak (NH₃) bazdır.

8-    Kuvvetli asitler ve bazlar suda çözündüklerinde (yani sulu çözeltileri oluşturulduğunda) tam olarak iyonlaşabilirler ve elektrik akımını iletebilirler.

9-    Zayıf asitler ve bazlar suda çözündüklerinde (yani sulu çözeltileri oluşturulduğunda) tam olarak iyonlaşamadıkları için elektrik akımını iletemezler.

10-  Yapısında karbon (C) elementi bulunan organik asitlerle yani meyve ve diğer besinlerde bulunan asitler zayıf asitlerdir ve tam olarak iyonlaşamazlar.

11-  SO₂ ve CO₂ gibi bileşikler yalnız başlarına asit olamayıp suda çözündüklerinde asit özelliği gösterirler fakat zayıf asit oldukları için sulu çözeltileri elektrik akımını iletmez.

SO₂ +H₂O      →            H⁺           +             (HSO₃)^–

CO₂                +H₂O      →            H⁺           +             (HCO₃)^–

12-  Yapısında karbon (C) bulunan asitlere organik (karboksilli) asitler denir. Organik asitlerin yapısındaki karbon (C) sayısı arttıkça asitlik kuvveti artar.

HCOOH → CH₃COOH → C₂H₃OH(COOH)₂         →            Asitlik Kuvveti Artar

13-  Yapısında oksijen (O) bulunan asitlere oksi asitler denir. Oksi asitlerin yapısındaki oksijen (O) sayısı arttıkça asitlik kuvveti artar.

HClO → HClO₂ → HClO₃ → HClO₄→ Asitlik Kuvveti Artar

14-  Periyodik çizelgede herhangi bir periyotta bulunan elementlerin oluşturacaklar asitlerin kuvveti, soldan sağa doğru gidildikçe artar.

Li → Be → B → N → F→ Oluşturacakları Asitlerin Kuvveti Artar

15-  Periyodik çizelgede herhangi bir grupta bulunan elementlerin oluşturacakları asitlerin kuvveti yukarıdan aşağı inildikçe artar.

        F→ HF                                 

        Cl→ HCl                               Asitlik Kuvveti Artar

        Br→ HBr              

        I               → HI                     

16-  Oksijensiz asitler soy metallerle (Cu–Ag–Au–Pt–Hg) tepkime vermezler.

17-  Oksijenli asitler soy metallerle tepkime verirler fakat tepkime sonucu hidrojen gazı (H₂) oluşturmayıp su buharı (H₂O) açığa çıkarırlar.

18-  Bazı metallere hem asitler hem de bazlar etki edebilir. Böyle metallere amfoter metaller (maddeler) denir. Al ve Zn amfoter metallerdir.

19-  Bazı oksitlerin sulu çözeltileri hem asidik hem de bazik özellik gösterirler. Asidik ve bazik özellik gösterebilen oksitlere amfoter oksitler denir. Al₂O₃ ve ZnO amfoter oksitlerdir.

20-  Bir çözeltideki hidrojen iyonlarının (H⁺) miktarında (derişimine) pH değeri denir. pH değeri pH kağıdı veya pH metre ile ölçülür.

•      Çözeltinin pH değeri;         0 – 7 arasında ise çözelti ASİTTİR.

•      Çözeltinin pH değeri;         7 ise çözelti NÖTRDÜR.

•      Çözeltinin pH değeri;         7– 14 arasında ise çözelti BAZDIR.

21-  pH değeri küçüldükçe asitlik kuvveti artar, bazlık kuvveti azalır.

pH değeri büyüdükçe asitlik kuvveti azalır, bazlık kuvveti artar.

22-  Kireç suyu karbondioksit (CO₂) gazının ayıracıdır. Kireç suyu karbondioksit gazını (CO₂ yi) bulandırır.

23-  İyot çözeltisi nişastanın ayıracıdır ve nişastayı mavi veya kahverengi renge boyar.

23- 

•      Kuvvetli asitler tahta, metal, kağıt, mermer, kumaş gibi (bilgi yelpazesi.net) maddelere etki ederek bunları yakabilirler.